تشخیص بیماری ام اس
ام اس به‌طور معمول بر اساس ارائه نشانه‌ها و علائم، همراه با تصویربرداری پزشکی و آزمایش‌های لازم تشخیص داده می‌شود.
تأیید چنین تشخیصی به ویژه در مراحل اولیه آن دشوار است .
زیرا ممکن است علائم و نشانه‌ها مشابه با سایر مشکلات پزشکی باشند.
معیار مک‌دونالد، بر شواهد بالینی، آزمایشگاهی و رادیولوژیکی ضایعات در زمان‌ها و مناطق مختلف تاکید دارد.
و معیارشوماخر و معیار پوزر نیز از لحاظ تاریخی بیشترین اهمیت را دارند.
برخی نیز تنها راه اثبات بیماری را نمونه برداری از ضایعات در کالبد شکافی میدانند.
اگر یک فرد اپیزودهای مجزایی از علائم عصبی بیماری را داشته باشد، ممکن است اطلاعات بالینی به تنهایی برای تشخیص ام‌اس کافی باشند.
افرادی که به دنبال مراقبت پزشکی بعد از فقط یک حمله هستند، باید برای تشخیص بیماری آزمایش‌های دیگری را نیز انجام بدهند.
رایج‌ترین ابزارهای تشخیصی عبارتست از :
۱. تصویربرداری سیستم عصبی مرکزی
(ام آر آی از مغز و نخاع)
ممکن است ام آر آی مغز و ستون فقرات ، مناطق دمیلیناسیون (ضایعات یا پلاک‌ها) را نشان بدهد.
گادولینیم میتواند به صورت وریدی و به عنوان یک ماده حاجب تجویز شود تا پلاک‌های فعال را مشخص کند.
۲.آنالیز مایع مغزی نخاعی
(CSF Analysis)
آزمایش مایع مغزی نخاعی به دست آمده از یک پونکسیون کمری (LP) میتواند شواهد وجود التهاب مزمن در سیستم اعصاب مرکزی را ارائه بدهد.
مایع مغزی نخاعی برای بررسی وحود باندهای اولیگوگلونال (OCB ) ااستفاده می شود
این باندها در ۷۵–۸۵٪ افراد مبتلا به ام‌اس مشاهده می‌شوند،
۳. پتانسیلهای برانگیخته بینائی
( VEP)
ممکن است سیستم عصبی در افراد مبتلا به ام‌اس نسبت به تحریک عصب بینایی به دلیل دمیلیناسیون این مسیرها واکنش کمتری نشان بدهد.
این واکنش‌های مغزی می‌توانند با استفاده از ثبت پتانسیلهای برانگیخته بینایی آزمایش شوند.
درمان بیماری ام اس
در حال حاضر تحقیقاتی برای یافتن درمان‌های مؤثرتر، بهتر، و قابل تحمل تر برای ام‌اس عودکننده-فروکش‌کننده در حال انجام است.
با توجه به تحقیقات گسترده بر روی بیماری ام اس ، درمان ام اس هر روز در حال پیشرفت و تغییر است .
✅ داروهای موجود درمان ام اس از نظر کاربرد به سه گروه اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند:
الف) برای حملات بیماری:
برای این نمونه می‌توان ازمتیل پردنیزولون تزریقی، ایمونوگلوبین داخل وریدی و تعویض خون نام برد.
ب) برای کنترل علائم بیماری:
بیش از سی داروی مختلف به این منظور به‌کار می‌روند.
مثلاً از آمانتادین برای درمان خستگی و از باکلوفن برای مقابله با سفتی عضلانی (اسپاسم) استفاده می‌شود.
ج) برای کنترل سیر بیماری:
از این گروه می‌توان به داروهای زیر اشاره کرد :
▪️اینترفرون‌ها (مثل ربیف ، بتافرون ، سینووکس ، اکتووکس)
▪️گلاتیرامراستات (کوپاکسون , cinnomer , Osvimer )
▪️میتوکسانترون (نوانترون)
▪️ناتالی زوماب (تای سابری)
▪️فینگولیمود ( که یک داروی خوراکی است )
پادتن‌های مونوکلونال نیز بسیار مورد علاقه متخصصان بوده‌اند.
پادتن‌های مونوکلونال آلمتوزوماب، داکلیزوماب و آنتی بادی های مونوکلونال Anti – CD20 نظیر ریتوکسیماب
اکرلیزوماب و افاتوموماب همگی مورد بررسی قرار گرفته اند.
و درحال حاضر ” ” اکرلیزوماب ” در ام اس عود کننده (RMS) و ام اس پیشرونده اولیه (PPMS) توسط FDA مورد تائید قرار گرفته است.
این دارو انقلابی در درمان PPMS ایجاد نموده است و میتواند کیفیت زندگی را در این بیماران بهبود بخشد.
استفاده این داروها بروز عوارض جانبی احتمالی و‌گاها” خطرناکی را در پی داشته‌است.
به ویژه از این عوارض جانبی می‌توان به عفونت‌های فرصت طلب اشاره داشت.
اگرچه پادتن‌های مونوکلونال در آینده در درمان این بیماری تا اندازه‌ای نقش خواهند داشت،
با این حال به خاطر خطرهایی که این دارو دارد این نقش بسیار اندک خواهد بود.
تحقیقات بر روی محافظت عصبی و درمان‌های احیاکننده ، نظیر”درمان با سلول بنیادین” در حال سپری کردن مراحل اولیه خود هستند.
چه کسانی احتمال ابتلاء بالاتری دارند ؟
در سراسر دنیا به نظر می رسد حدود ۲٫۳ میلیون نفر مبتلا به ام اس هستند.
ضمن اینکه می دانیم بیماری مسری نیست و مستقیما هم به ارث نمی رسد،
اما به نظر می رسد فاکتورهایی وجود دارند که نحوه توزیع بیماری را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می دهند.
و شاید نهایتا همین مسئله کمک کند که علت بیماری مشخص شود.
این فاکتورها عبارتند از جنس، ژنتیک، سن و جغرافیای مناطق و ویژگی های نژادی .
نتایج مطالعات اپیدمیولوژیک ام اس
سن:
در بیشتر مبتلایان به ام اس سن شروع بیماری بین ۲۰ و ۵۰ سال است. اگرچه ام اس می تواند در کودکان و یا بالغین مسن تر هم روی دهد.
عوامل جغرافیایی :
عموما ام اس در نواحی دور از خط استوا شایع تر است
. با این حال در یک منطقه با فاصله مشابه از خط استوا میزان شیوع بیماری یکسان نیست..
مثلا ام اس در برخی کشورها نظیر رومانی ، نروژ و نیوزیلند تقریبا دیده نشده است.
و این بیانگر این مسئله است که نژاد و جغرافیا به طریق پیچیده ای که نمی دانیم، با یکدیگر تداخل می کنند و میزان شیوع را تعیین می کنند.
مهاجرت از یک منطقه جغرافیایی به منطقه دیگر نیز به نظر می رسد ریسک ابتلاء به ام اس را تحت تأثیر قرار می دهد.
بطوریکه ممکن است ریسک را بالاتر از منطقه مورد مهاجرت ببرد و یا پائین تر.
گروهی که در سنین اوایل کودکی مهاجرت کرده باشند ریسک ابتلا خودشان برابر ریسک منطقه مورد مهاجرت می شود.
اما آنها که در سنین بالاتر مهاجرت می کنند ریسک ابتلاءشان مشابه منطقه قبل از مهاجرت است.
این تغییر نه برای خود فرد بلکه برای نسل بعدی به وقوع می پیوندد.
اگرچه رابطه پیچیده ای بین فاکتورهای محیطی و ژنتیک وجود دارد.
و نهایتا تداخل این دو ریسک ابتلاء را تعیین می کنند.
اما به نظر می رسد که مواجهه با برخی عوامل محیطی در سنین کودکی فرد را مستعد ابتلاء به ام اس می کند.
جنسیت :
ام اس حداقل دو تا سه برابر در خانم ها شایع تر است.
و این نشانگر آن است که احتمالا هورمون ها هم نقشی در ابتلاء به ام اس دارند.
این نسبت بر اساس مطالعات جدید به سه تا چهار برابر هم رسیده است.
ژنتیک :
فاکتورهای ژنتیک نقش بسیار مهمی در تعیین این که چه کسانی استعداد ابتلاء به ام اس را دارند، ایفا می کنند.
👈 شواهدی که برای این ادعا وجود دارد عبارتند از :
بطور متوسط در ایالات متحده از هر ۷۵۰ نفر یک نفر (۰/۱ %) به ام اس مبتلا می شوند.
برای وابستگان درجه یک ، شامل فرزندان، خواهر و برادرها و یا قل دوم دوقلوهای دو تخمی این احتمال به %۵-۵/۲ افزایش می یابد.
در فامیل هایی که چند فرد مبتلا به ام اس دارند این ریسک بازهم بالاتر می رود.
در دوقلوهای تک تخمی (مشابه)، در صورت ابتلا یکی از آنها به ام اس، احتمال ابتلاء دیگری به ۲۵% افزایش می یابد.
همین جا مشخص می شود که عوامل ژنتیک هم به تنهایی تعیین کننده ریسک نیستند.
تحقیقات نشان داده است که ام اس در اغلب نژادها روی می دهد از جمله نژاد آفریقایی، آمریکایی، آسیایی . . .
اما بیشترین شیوع در میان نژاد کاکاسین اروپای شمالی گزارش شده است
بارداری و شیردهی در زنان مبتلا به ام‌اس
حاملگی، زایمان و میزان بروز عوارض در نوزاد خانم مبتلا به ام‌اس (MS) هیچ تفاوتی با افراد طبیعی ندارد.
تا کنون هیچگونه شواهدی دال بر این که ام‌اس باعث اختلال در باروری شود وجود ندارد.
همچنین میزان بروز سقط های خودبخودی و تولد جنین مرده، مثل افراد سالم می باشد.
ثابت شده است که باور غلط گذشته مبنی بر اینکه حاملگی باعث بدتر شدن بیماری ام اس می شود، اصلاً صحت ندارد.
حتی اخیرا مطرح شده است که حاملگی با سیر بهتر بیماری در آینده مرتبط است.
حتی در مواردی هم دیده شده، ورود نوزاد به زندگی مادر موجب فروکش یافتن ام اس شده است.
شاید شما هم دیده باشید، بعضی مادران که بچه کوچک دارند کمتر بیمار می شوند. البته همیشه اینطور نیست.
پس این تصمیمی است که شما و همسرتان باهم باید بگیرید و اگر صلاح می دانید با دیگران هم مشورت کنید.
، ولی باید تصمیم نهایی را خودتان بگیرید.
باید بدانید به طور کلی بارداری تاثیری در افزایش حملات بیماری ام اس ندارد
بیماری ام اس در زنانی که در محیطی کاملا، آرام و به دور از هر گونه استرس، باردار شده‌اند به میزان قابل ملاحظه‌ای کند شده است.
دلیل اصلی افزایش این حملات استرس‌ها و افسردگی های پس از زایمان است.
تاثیر داروی ام اس در سقط جنین :
تحقیقات نشان می دهد زنان بارداری که تحت درمان با اینترفرون بتا قرار دارند، با افزایش احتمال سقط یا تولد فرزندی با وزن کم، مواجه هستند.
زنانی که حین دریافت اینترفرون بتا، باردار می شوند، نباید جنین را سقط کنند، بلکه ترجیحا باید دارو را تا زمان وضع حمل قطع کنند.
توصیه هایی به زنان مبتلا به ام اس که قصد باردار شدن دارند :
۱- خانم هایی که قصد باردار شدن دارند، نباید از داروهای تعدیل کننده سیر بیماری مثل آوونکس، بتافرون و گلیتامر استات (اسویمر، سینومر و…) استفاده کنند.
همچنین مردان و زنانی که قصد بچه دار شدن دارند نباید از داروهای سرکوب کننده ایمنی مثل نوانترون استفاده کنند.
این داروها باید یک ماه یا یک سیکل قبل از بارور شدن قطع شود، زیرا عوارض سوء بر روی جنین خواهند داشت.
۲- داروهای شیمی درمانی مثل آزاتیوپیرین یا متوتروکسات باید حداقل به مدت یک ماه قبل از بارور شدن در خانم و همسر او قطع شود.
افرادی که تحت درمان با این داروها می باشند، حتما باید از روش مناسب جلوگیری استفاده کنند.
۳- اگر بیماری ام اس فعال است و بیمار قصد باردارشدن دارد، باید ابتدا بیماری او کنترل شود و سپس داروها را جهت باردار شدن قطع کند.
۴- در صورت باردار شدن، حتما پزشک متخصص زنان خود را در جریان بیماری خود قرار دهید.
۵- به نظر می رسد که حاملگی اثر محافظت کننده بر بیماری ام اس دارد، زیرا حاملگی باعث تغییراتی در سیستم ایمنی می شود.
۶- تعداد موارد عود یا حملات بیماری به خصوص در سه ماهه دوم و سوم حاملگی کاهش می یابد.
۷- در صورت بروز حمله ام اس در حین بارداری، استفاده از استروئیدها (کورتون) به خصوص بعد از سه ماه اول بلامانع است.
البته این مساله باید طبق نظر متخصص زنان، نورولوژیست و متخصص اطفال صورت گیرد.
۸- ممکن است برخی علایم بیماری ام اس مثل خستگی، اختلالات مثانه و روده، به خصوص در سه ماهه سوم بارداری تشدید شود.
بیماران باید توجه کنند که علیرغم مشکلات ادراری از مایعات فراوان استفاده کنند.
۹- در ماه های آخر بارداری به علت افزایش وزن، ممکن است مشکلات تعادل و راه رفتن بیمار بارزتر شود.
برخی بیماران ترجیح می دهند در این زمان، از عصا یا ویلچر استفاده کنند.
۱۰- احتمال عفونت ادراری در خانم های باردار مبتلا به ام اس بیشتر است. برخی پزشکان، ماهانه بیماران خود را از این نظر بررسی می کنند
۱۱- اکثر خانم هایی باردار مبتلا به ام اس، در مراحل اولیه بیماری ام اس هستند.
لبا توجه به این موضوع ، بعید است که اختلالات آنها به حدی باشد که شروع زایمان و انقباضات رحمی خود را حس نکنند.
۱۲- زنانی که مبتلا به فلج پاها یا هر چهار اندام هستند، در معرض خطر زایمان زودرس هستند.
۱۳- به زنان مبتلابه ام اس، باید آگاهی لازم در مورد افزایش میزان عفونت های ادراری، یبوست، تشدید خستگی و مشکلات حرکتی در طی حاملگی داده شود.
۱۴- زایمان در خانم های مبتلا به ام اس با افراد دیگر تفاوت چندانی ندارد.
شیردهی در زنان مبتلا به ام اس:
مادران مبتلا به «ام اس»، شیردهی به کودک خود را قطع نکنند..
شیر دادن، احتمال برگشت بیماری ام اس را در این افراد کاهش می‌دهد.
زنان مبتلا به ام اس که بدون استفاده از هیچ نوع دارو ، شیردهی می‌کنند، نسبت به بیمارانیکه شیردهی ندارند، احتمال عود بیماری کمتری دارند.
استفاده از هر گونه دارویی در حین دوران شیردهی، باید با نظر متخصص اطفال و نورولوژیست باشد.