سکته مغزی
سکته مغزی نوعی اختلال نورولوژیک ناگهانی است که به دنبال آن خونرسانی به ناحیه‌ای از مغز دچار اختلال میشود.
به بیان دیگر اگر خونرسانی به قسمتی از مغز دچار اختلال شده و متوقف گردد ، این قسمت از مغز دیگر نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد.
سکته مغزی میتواند به عللی مانند بسته شدن یا پاره شدن یکی از رگهای خون‌رسان مغز ایجاد شود.
این عارضه در مردان بیشتر از زنان است.
معمولاً قبل از بروز سکته مغزی علائم هشدار دهنده‌ای وجود ندارد یا اینکه علائم بسیار جزئی هستند.
بعد از بروز سکته مغزی بیمار باید بلافاصله در بیمارستان بستری گشته تا از بروز صدمات دائمی به مغز جلوگیری شود.
عوارضی که بعد از سکته مغز ایجاد میشود بستگی به محل سکته و وسعت بافت‌های گرفتار شدهٔ مغز دارد.
عوارض سکته مغزی از عوارض خفیف و گذرا مثل تاری دید تا عوارض فلج‌کننده دائمی یا حتی مرگ را شامل میشود.
اگر این علائم در کمتر از ۲۴ ساعت از بین بروند ، این وضعیت را اصطلاحاً “حمله ایسکمیک گذرا” (Transient Ischemic Attack یا TIA ) می‌نامند که یک علامت هشدار دهنده از یک سکته احتمالی مغزی در آینده میباشد.
سکته مغزی سومین عامل مرگ و میر در جهان است.
آمار سکته مغزی در ایران نیز چندان مناسب نیست.
پزشکان ایرانی می‌گویند افراد در ایران ۱۰ سال زودتر از سایر کشورها به سکته مغز مبتلا میشوند.
متخصصان کم‌تحرکی، مصرف بی‌رویه نمک و چربی، چاقی، استعمال دخانیات و در مجموع رژیم نامناسب غذایی را عاملی برای حرکت به سمت سکته‌های مغزی ایرانیان می‌دانند.
بر اساس آمار بدست آمده ، سکته‌های مغزی در مردان ایرانی ۲۵ درصد بیشتر از زنان است.
دبیر انجمن سکته مغزی ایران اعتقاد دارد که سکته مغزی به عنوان دومین عامل مرگ و میر در ایران و برخی از کشورهای در حال پیشرفت است.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند گرچه اشراف بر زبان دوم احتمالاً بی ارتباط با سلامت فیزیکی به نظر می‌رسد، اما ظاهراً این مهارت ، باعث محافظت مغز در برابر آسیب‌های ویرانگر سکته های مغزی میشود.
و افرادی که در سخن گفتن به دو زبان مهارت دارند، احتمال بهبودی و درمان آن‌ها در صورت بروز سکته مغزی، دو برابر دیگران است.
*️⃣ انواع سکته مغزی
سکته های مغزی به دو گروه تقسیم میشوند :
۱. سکته مغزی ایسکمیک
۲. سکته مغزی هموراژیک
☑ سکته مغزی ایسکمیک حدود ۷۰ درصد سکته های مغزی را شامل میشود و زمانی اتفاق می افتد که یکی از رگهای مغزی توسط ایجاد لخته در رگ باعث انسداد رگ شده و بدنبال آن خونرسانی قسمتی از مغز دچار اختلال میگردد
و هر چه رگ مسدود شده بزرگتر باشد، وسعت سکته بیشتر وعلائم ایجاد شده، شدیدتر است.
اکثر سکته‌های مغزی ایسکمیک بر اثر بسته شدن یک شریان مغزی با یک لخته خون ایجاد میشود که به آن ترومبوز مغزی گفته میشود.
درصد کمتری از سکته‌های مغزی ایسکمیک بر اثر آمبولی مغزی ایجاد میشود.
آمبولی مغزی وقتی رخ می‌دهد که تکه‌ای از یک لخته خون که در جای دیگر بدن مثل قلب یا رگ اصلی گردن ساخته شده، خود را از طریق جریان خون به یکی از شریان‌های خون‌رسان مغز برساند و در آنجا گیر کند.
آمبولی مغزی ممکن است بر اثر اختلال در ریتم ضربان قلب، اختلالات دریچه‌ای قلب یا سکته قلبی که به تازگی رخ داده‌است، ایجاد شود که تمام این موارد می‌توانند باعث ساخته شدن لخته خون در قلب شده و از طریق جریان خون باعث انسدادعروق مغزی گردند.
☑ سکته مغزی هموراژیک حدود ۳۰ درصد موارد سکته های مغزی را تشکیل داده و نسبت به نوع ایسکمیک شیوع کمتری دارد. و علت آن انسداد رگ نمی باشد.
بلکه پارکی یک رگ باعث تجمع خون در داخل مغز شده و باعث اختلال در خونرسانی ناحیه ای از مغز میشود وشایعترین علت آن افزایش ناگهانی فشار خون است .
*️⃣ علایم سکته مغزی
در بیشتر افراد ، علایم سکته مغزی به سرعت و در عرض چند ثانیه یا چند دقیقه بعد از وقوع سکته خود را نشان می‌دهند.
در هردو نوع از انواع سکته های مغزی بسته به اینکه چه ناحیه ای از مغز درگیر میشود میتوانیم علائم متفاوتی داشته باشیم.
بطور مثال اگر ناحیه بروکا (منطقه ای در نیمکره چپ مغز که مسئول تکلم سلیس و روان میباشد) درگیر شود ، شخص دچار اختلال تکلم شده ، بطوریکه تکلم سلیس نبوده و کلمات بریده بریده ادا میشود و در موارد شدید ، فرد اصلا” قادر به صحبت کردن نیست.
✅ سایر علائم سکته مغزی عبارتند از :
👈 عدم تقارن صورت و کج شدن دهان
👈 ضعف یکطرفه اندامها یا یک اندام
👈 گزگز و یا خواب رفتگی یکطرفه اندامها یا یک اندام
👈 سرگیجه و عدم تعادل
👈 اختلال در راه رفتن
👈 اختلال حافظه و تمرکز
👈 اختلال هوشیاری و خواب آلودگی
👈 اختلال بلع وناتوانی در غذا خوردن
👈 اختلال بینایی بشکل دوبینی، تاری دید و یا محدودشدن میدان بینایی
✅ نکته بسیار مهم در تشخیص سکته های مغزی ” ناگهانی بودن ایجاد علائم “ میباشد.
و‌مثلا” فردی که تا دقایقی پیش مشکلی نداشته دچار اختلال تکلم ناگهانی میشود
*️⃣ عوامل خطر سکته های مغزی
۱. عوامل خطر غیر قابل کنترل :
برخی عوامل تحت کنترل شما نیستند، از قبیل:
– افزایش سن ؛
– داشتن سابقه خانوادگی سکته مغزی
– جنسیت ؛
( مردان بیشتر از زنان دچار سکته می شوند)
– نژاد ؛
( آمریکایی های آفریقایی تبار، بومیان آمریکایی و بومیان آلاسکا در معرض خطر بیشتری قرار دارند)
۲. عوامل خطر قابل کنترل :
– افزایش فشار خون
– افزایش کلسترول خون
– دیابت
– چاقی
– سیگار کشیدن
– کم تحرک بودن
– مصرف زیاد از الکل
-مصرف نمک زیاد
– رژیم غذایی نامناسب
*️⃣ درمان داروئی بعد از سکته مغزی ایسکمیک :
اگر نوع سکته ناشی از انسداد شریان‌های خون باشد برای رفع لخته خون ایجاد شده باید از داروی وریدی tPA ( فعال‌کننده بافتی پلاسمینوژن ) استفاده شود.
این دارو توانایی حل کردن لخته خون را دارد. این دارو باید در زمان طلائی کمتر از ۴ ساعت بعد از مشاهده سکته تزریق شود.
البته اگر لخته خون بزرگ باشد یا زمان مناسب برای تزریق دارو از دست رفته باشد ،
باید از داروهای ضد انعقاد خون مانند وارفارین و ریووروکسابان و ضد پلاکت مانند آسپرین و کلوپیدوگرل اوسویکس و پلاویکس) استفاده شود.
مصرف این داروها منجر به رقیق شدن خون و مانع از لخته شدن آن در مغز میشوند و باید تا آخر عمر استفاده شوند , مگر اینکه این داروها باعث ایجاد عوارض خطرناکی مثل خونریزی گوارشی شود
*️⃣ درمان داروئی بعد از سکته مغزی
هموراژیک ( خونریزی مغزی ) :
بعد از بروز یک سکته مغزی که علتش خونریزی و پاره شدن یک شریان بوده‌است، درمان بر روی زمینهٔ ایجادکننده آن متمرکز میشود.
درمان طولانی مدت آن ممکن است شامل تجویز داروهای ضد فشار خون باشد تا فشار خون را پایین آورده و از خونریزی‌های احتمالی بعدی جلوگیری کند.
گاهی خونریزی باعث افزایش فشار داخل مغز و اثر فشاری روی بافت های اطراف میگردد.
ک در اینگونه موارد از داروهایی مانند دگزامتازون و مانیتول برای کاهش فشار مغز استفاده میشود و در بعضی موارد جراحی نیز میتواند کمک کننده باشد.
*️⃣ توانبخشی بعد از سکته های مغزی
در اکثر موارد سکته‌های مغزی، درمان‌های توانبخشی مثل فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی چه در بیمارستان و چه در خانه ضروری میباشد.
بدون شک یکی از مهمترین مراحل درمانی بیماران سکته مغزی توانبخشی تحت نظر یک تیم توانبخشی است .
اعضای تیم شامل متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ، کاردرمانگر ، فیزیوتراپیست ، ارتوپدی فنی ، گفتار درمان، روانشناس، کارشناس تغذیه، و مددکار اجتماعی میباشد.
یکی از روش‌های جدیدی که در توانبخشی و درمان بیماران سکته مغزی استفاده شده‌است استفاده از تحریک غیر تهاجمی مغز است.
این روشها شامل دو تکنولوژی تحریک مغناطیسی مغز یا ” rTMS ” و تکنولوژی تحریک الکتریکی مغز یا ” TDCS ” میباشد.
در روش تحریک مغناطیسی مغز ، تحریک سلول‌های مغز برای اصلاح عملکرد سلول‌های مغزی از طریق افزایش خاصیت نوروپلاستیسیتی مغز انجام میشود .
این روش بسیار کم عارضه بوده و توسط متخصص مغز و اعصاب انجام میشود. در این روش یا به کمک القای با فرکانس بالا نیمکره صدمه دیده تحریک میشود.
یا به کمک القای با فرکانس پایین فعالیت نیمکره سالم کم میشود که در نتیجه آن فعالیت نیمکره صدمه دیده زیاد میشود.
این روش در بازگشت عملکرد دست ، بهبود گفتار ، کاهش درد و بهبود عملکرد بیماران مؤثر بوده‌است.
سکته مغزی ایسکمیک 👇
سکته مغزی هموراژیک ( خونریزی مغزی ) 👇
✳ ✳ ✳
